Αντιπηκτική αγωγή στις φλεβικές θρομβώσεις

Η αντιπηκτική αγωγή είναι η φαρμακευτική θεραπεία που «αραιώνει» το αίμα, μειώνοντας την ικανότητά του να δημιουργεί νέους θρόμβους. Δεν διαλύει τον ήδη υπάρχοντα θρόμβο, αλλά δίνει στον οργανισμό τον απαραίτητο χρόνο ώστε να τον αποδομήσει φυσιολογικά.

Η φλεβική θρόμβωση (εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση – DVT, επιπολής θρομβοφλεβίτιδα – SVT, πνευμονική εμβολή – PE) είναι μια επείγουσα κατάσταση που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση, της οποίας η βάση είναι η αντιπηκτική αγωγή.

Βασικός στόχος της αντιπηκτικής θεραπείας είναι:

• να αποτραπεί η αύξηση του θρόμβου,
• να μειωθεί ο κίνδυνος μετακίνησής του προς τους πνεύμονες (πνευμονική εμβολή),
• να περιοριστούν οι υποτροπές,
• και να προληφθούν οι μακροχρόνιες επιπλοκές, όπως το μεταθρομβωτικό σύνδρομο.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι αντιπηκτικών φαρμάκων:

• Ενέσιμα (ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους) που χορηγούνται κυρίως στην αρχή της θεραπείας.
• Από του στόματος δισκία νεότερα αντιπηκτικά (DOACs: rivaroxaban & apixaban) ή τα κλασικά όπως η βαρφαρίνη (Sintrom).

Η επιλογή εξαρτάται από:

• το είδος και τη βαρύτητα της θρόμβωσης,
• το ατομικό ιατρικό ιστορικό,
• τυχόν άλλες θεραπείες ή αντενδείξεις.

Η διάρκεια της αντιπηκτικής αγωγής ποικίλλει:

• 3–6 μήνες για ένα πρώτο επεισόδιο θρόμβωσης με αναστρέψιμο παράγοντα κινδύνου (π.χ. τραυματισμός, χειρουργείο).
• Μακροχρόνια ή και εφ’ όρου ζωής σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων θρομβώσεων ή μόνιμων παραγόντων κινδύνου.

Η απόφαση λαμβάνεται εξατομικευμένα, μετά από προσεκτική αξιολόγηση από τον αγγειοχειρουργό.

1. Υποτροπιάζουσα φλεβική θρόμβωση
   • Ασθενείς με ≥2 επεισόδια DVT ή PE χρειάζονται συνήθως δια βίου αγωγή.
2. Θρόμβωση χωρίς σαφή παροδικό παράγοντα (ιδιοπαθής DVT/PE)
   • Ιδίως σε νεότερους ασθενείς ή άνδρες, όπου ο κίνδυνος υποτροπής είναι υψηλός.
3. Θρομβοφιλία υψηλού κινδύνου
   • Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο
   • Έλλειψη αντιθρομβίνης ΙΙΙ, πρωτεΐνης C & S
   • Ομόζυγη μετάλλαξη παράγοντα V Leiden ή προθρομβίνης G20210A
4. Καρκίνος (οκολογικοί ασθενείς)
   • Αυξημένος κίνδυνος επαναθρόμβωσης σε όλη τη διάρκεια της νόσου.
   • Συστήνεται τουλάχιστον 6 μήνες θεραπείας, και συχνά για όσο διάστημα παραμένει ενεργός ο καρκίνος.
5. Παραμένουσα απόφραξη φλέβας ή χρόνια φλεβική βλάβη
   • Σε απεικονιστικό έλεγχο που δείχνει μη πλήρη υποχώρηση θρόμβου.
6. Συγγενείς ή επίκτητοι παράγοντες με πολύ υψηλό κίνδυνο
   • Σοβαρή παχυσαρκία, παρατεταμένη ακινησία, χρόνια καρδιοπνευμονική νόσος.

Η αντιπηκτική αγωγή είναι πολύ αποτελεσματική, αλλά δεν είναι κατάλληλη για όλους. Υπάρχουν καταστάσεις όπου η χορήγησή της αντενδείκνυται ή χρειάζεται εξαιρετική προσοχή.

Απόλυτες αντενδείξεις:

• Ενεργός αιμορραγία (π.χ. γαστρεντερική, εγκεφαλική).
• Πρόσφατο μεγάλο χειρουργείο ή σοβαρός τραυματισμός με υψηλό κίνδυνο αιμορραγίας.
• Σοβαρές διαταραχές πήξης του αίματος (αιμορροφιλία, θρομβοπενία).
• Υπερευαισθησία ή αλλεργία στο φάρμακο.

Σχετικές αντενδείξεις (απαιτούν εξατομίκευση και στενή παρακολούθηση):

• Σοβαρή νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια.
• Μη ελεγχόμενη υπέρταση.
• Έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου.
• Προχωρημένη ηλικία με συχνές πτώσεις.
• Ταυτόχρονη λήψη άλλων φαρμάκων που αυξάνουν τον κίνδυνο αιμορραγίας.

Σε αυτές τις περιπτώσεις ο αγγειοχειρουργός εξετάζει εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές ή ειδικά μέτρα παρακολούθησης (π.χ. φίλτρο κάτω κοίλης φλέβας).

• Αιμορραγία (από μικρή εκχύμωση έως σοβαρή ενδοκράνια ή γαστρεντερική αιμορραγία)
• Θρομβοπενία από ηπαρίνη (HIT)
• Ηπατική ή νεφρική τοξικότητα (σε συγκεκριμένα φάρμακα)
• Αλληλεπιδράσεις με τροφές και φάρμακα (κυρίως με βαρφαρίνη)
• Αλλεργία

Η αντιπηκτική αγωγή απαιτεί συστηματική παρακολούθηση, ώστε να εξασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια. Ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει:

• να ενημερώνει άμεσα τον γιατρό σε περίπτωση αιμορραγιών (π.χ. αιμορραγία ούλων, αίμα στα ούρα ή στα κόπρανα),
• να αποφεύγει φάρμακα ή συμπληρώματα που μπορεί να επηρεάσουν την πηκτικότητα,
• να διατηρεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής (σωστή διατροφή, ενυδάτωση, αποφυγή ακινησίας, ήπια άσκηση).